نماز

اهمّيت نماز

نماز مهم ترين اعمال دينى است كه اگر مورد قبول درگاه خداوند عالم واقع شود، عبادتهاى ديگر نيز قبول مى گردد و اگر نماز پذيرفته نشود، اعمال ديگر نيز قبول نخواهد شد.
همان طور كه اگر انسان در شبانه روز پنج نوبت خود را در نهر آبى شستشو دهد، چركى در بدنش نمى ماند، نمازهاى پنج گانه هم انسان را از گناهان پاك
مى كند.
سزاوار است انسان نماز را در اوّل وقت بخواند. كسى كه نماز را سبك بشمارد، مانند كسى است كه نماز نمى خواند. پيامبر اكرم(ص) فرمود: «كسى كه به نماز اهميّت ندهد و آن را سبك شمارد، سزاوار عذاب آخرت است».
شايسته است نمازگزار كارهايى كه ثواب نماز را كم مى كند بجا نياورد; مثلاً با حالت خواب آلودگى نماز نخواند و در نماز به آسمان نگاه نكند، بلكه كارهايى كه ثواب نماز را زياد مى كند بجا آورد; مثلاً لباس پاكيزه بپوشد، خود را خوشبو كند، دندانهايش را مسواك بزند و موهايش را شانه كند.

اقسام نماز

براى آشنايى با مسائل و احكام نماز، ابتدا يادآور مى شويم كه نماز يا واجب است و يا مستحب. نمازهاى واجب هم دو دسته اند; برخى از آنها تكليف هر روز  مى باشد كه بايد در هر شبانه روز و در زمانهاى خاصى بجا آورده شود و برخى ديگر نمازهايى هستند كه گاهى اوقات به سببى خاص واجب مى شود و برنامه هميشگى و هر روز نمى باشد.

نمازهاى واجب روزانه

مسأله  : نمازهاى هر روز، پنج نماز و مجموع آنها هفده ركعت است.
نماز صبح :   دو ركعت.
نماز ظهر :   چهار ركعت.
نماز عصر :   چهار ركعت.
نماز مغرب :   سه ركعت.
نماز عشاء :   چهار ركعت.

وقت نمازهاى روزانه

مسأله  : وقت نماز صبح از اذان صبح تا طلوع آفتاب است كه در اين مدت بايد خوانده شود و هرچه به اذان صبح نزديك تر باشد بهتر است.
وقت نماز ظهر و عصر از ظهر شرعى تا مغرب است كه به اندازه خواندن يك نماز چهار ركعتى در اوّل وقت مخصوص نماز ظهر و به همين مقدار كه به مغرب مانده باشد، مخصوص نماز عصر است.
وقت نماز مغرب و عشاء از مغرب تا نصف شب است كه به اندازه خواندن يك نماز سه ركعتى بعد از مغرب مخصوص نماز مغرب و به اندازه يك نماز چهار ركعتى كه به نصف شب مانده است، مخصوص نماز عشا مى باشد.

ابتداى وقت نماز صبح

مسأله  : نزديك اذان صبح از طرف مشرق سفيده اى رو به بالا حركت مى كند كه آن را «فجراوّل» گويند، هنگامى كه آن سفيده پهن شد، «فجر دوّم»و ابتداى وقت نماز صبح است.

ابتداى وقت نماز ظهر

مسأله  : اگر چوب يا چيزى مانند آن را عمود بر زمين قرار دهيم، صبح كه خورشيد طلوع مى كند سايه آن به طرف مغرب مى افتد و هرچه آفتاب بالا مى آيد سايه كم مى شود،وقتى كه سايه آن به كمترين مقدار رسيد و رو به افزايش گذاشت «ظهر شرعى» و ابتداى وقت نماز ظهر است.

مغرب

مسأله  : مغرب موقعى است كه سرخى طرف مشرق كه بعد از غروب آفتاب پيدا مى شود، از بالاى سر بگذرد.

نيمه شـب

مسأله  : براى محاسبه نيمه شب كه پايان وقت نماز عشا به دست مى آيد، احتياط واجب آن است كه فاصله بين غروب تا اذان صبح را دو نيم كنيم.

احكام وقت نماز

مسأله  : نمازهاى غير روزانه داراى وقت مشخصى نمى باشد و بستگى به زمانى دارد كه به علّتى آن نماز واجب شود; مثلاً نماز آيات بستگى به زلزله يا كسوف يا خسوف و يا حادثه اى دارد كه پيش آمده است و نماز ميّت، زمانى واجب مى شود كه مسلمانى از دنيا برود.مسأله  : اگر تمام نماز قبل از وقت خوانده شود و يا عمداً نماز را قبل از وقت شروع كند، باطل است.

 اگر نماز در وقت خودش خوانده شود، در اصطلاح مى گويند: نماز «اَداء» است و اگر نماز بعد از گذشتن وقت خوانده شود، در اصطلاح مى گويند: نماز «قضاء» شده است.]
مسأله  : انسان بايد نماز را در وقت معين آن بخواند و اگر عمداً در آن وقت نخواند، گناهكار است.
مسأله  : مستحب است انسان نماز را در اول وقت بخواند و هر چه به اول وقت نزديكتر باشد بهتر است، مگر آنكه تأخير آن از جهتى بهتر باشد; مثلاً صبر كند كه نماز را به جماعت بخواند.
مسأله  : اگر وقت نماز تنگ باشد، به طورى كه اگر بخواهد مستحبّات نماز را بجا آورد، بخشى از نماز بعد از وقت خوانده مى شود، بايد مستحبّات را بجا نياورد; مثلاً اگر بخواهد قنوت بخواند، وقت مى گذرد، بايد قنوت نخواند.
مسأله  : انسان بايد نماز عصر را بعد از نماز ظهر و
نماز عشارا بعداز نماز مغرب بخواندو اگر عمداً نماز عصر را پيش از نماز ظهر ونماز عشا را پيش از نماز مغرب بخواند، باطل است.

قبله

مسأله  : خانه كعبه كه در شهر مَكّه و در مسجد الحرام قرار دارد، «قبله» است و نمازگزار بايد رو به آن نماز بخواند.

مسأله  : كسى كه بيرون شهر مكه و دور از آن است، اگر طورى بايستد كه بگويند رو به قبله نماز مى خواند، كافى
است.

پوشاندن بدن در نماز

مسأله  : پسرها و مردان در نماز، بايد عورت را بپوشانند و بهتر است از ناف تا زانو را بپوشانند.
مسأله  : دخترها و زنان بايد تمام بدن را بپوشانند، ولى پوشاندن دستها و پاها تا مچ و صورت به مقدارى كه در وضو بايد شسته شود، لازم نيست گرچه پوشاندن آن نيز اشكال ندارد. هر چند زنان و دختران مى توانند در نماز تا مچ پاها را نپوشانند ولى در مقابل نامحرم بايد آن را نيز بپوشانند.
مسأله  : لباس نمازگزار بايد اين شرايط را داشته باشد:
* پاك باشد (نجس نباشد).
* مباح باشد (غصبى نباشد).
* از اجزاء مردار نباشد; مثلاً از پوست حيوانى كه مطابق دستور اسلام ذبح نشده است تهيه نشده باشد، حتى كمربند و كلاه و بند ساعت.
* از حيوان حرام گوشت نباشد; مثلاً از پوست پلنگ يا روباه تهيه نشده باشد.
* اگر نمازگزار مرد است لباس او طلاباف يا ابريشم خالص نباشد.
مسأله  : علاوه بر لباس، بدن نمازگزار نيز بايد پاك باشد.

مسأله  : اگر انسان بداند بدن يا لباسش نجس است، ولى هنگام نماز فراموش كندوبا آن نماز بخواند نمازش باطل است.
مسأله  : در اين موارد، اگر با بدن يا لباس نجس نماز بخواند، صحيح است:
* نداند بدن يا لباسش نجس است وبعد از نماز متوجه شود.
* به واسطه زخمى كه در بدن اوست، بدن يا لباسش نجس شده و آب كشيدن يا عوض كردن آن هم دشوار است.
* لباس يا بدن نمازگزار به خون نجس شده است، ولى مقدار آلودگى كمتر از دِرْهَم (تقريباً به اندازه يك سكه دو ريالى) است.
* ناچار باشد كه با بدن يا لباس نجس نماز بخواند; مثلاً آب براى آب كشيدن آن ندارد (به شرحى كه در رساله توضيح المسائل، مسأله 819 آمده است).
مسأله  : اگر لباس هاى كوچك نماز گزار; مثل دست كش و جوراب نجس باشد، و يا دستمال كوچك نجسى در جيب داشته باشد، چنان چه از اجزاء مردار يا حرام گوشت نباشد، اشكال ندارد.
مسأله  : پوشيدن عبا و لباس سفيد و پاكيزه ترين لباس ها و خوش بو كردن خود و دست كردن انگشترى عقيق در نماز، مستحب است.

مسأله  : مكانى كه انسان بر آن نماز مى خواند، بايد داراى شرايط زير باشد:
1 ـ مباح باشد (غصبى نباشد).
2 ـ بى حركت باشد (مانند اتومبيل در حال حركت نباشد).
3 ـ جاى آن تنگ و سقف آن كوتاه نباشد، تا بتواند قيام و ركوع و سجود را بطور صحيح انجام دهد.
4 ـ جايى كه پيشانى را مى گذارد(در حال سجده)پاك باشد.
5 ـ مكان نمازگزار اگر نجس است طورى تر نباشد كه به بدن يا لباس وى سرايت كند.
6 ـ جايى كه پيشانى را مى گذارد (در حال سجده) از جاى قدم هاى او بيش از چهار انگشتِ بسته پست تر يا بلند تر نباشد، ولى اگر شيب زمين كم باشد، اشكال ندارد.
مسأله  : نماز خواندن در وسائل نقليه اى كه موجب حركت و تكان خوردن انسان نمى شود و انسان در آن وسايل آرامش دارد مثل كشتى ،هواپيما، قطار با رعايت شرايط نماز، مثل قبله اشكال ندارد. ولى اگر به طور معمول با استقرار و آرامش منافات داشته باشد، مثل قايق و ماشين سوارى صحيح نيست، مگر در حال ضرورت و تنگى وقت.
مسأله  : بودن مرد با زن نامحرم در جاى خلوت كه ديگرى نمى تواند به آنجا وارد شود، خلاف احتياط است و احتياطاً در آنجا نماز نخوانند، ولى اگر يكى از آنها مشغول نماز باشد و ديگرى وارد شود نماز او اشكال ندارد.
مسأله  : نماز خواندن در محلّى كه مجلس گناه است; مثلا در آنجا شراب مى نوشند يا قمار مى كنند و يا تار و مانند آن مى زنند، خلاف احتياط است.
مسأله  : انسان بايد ادب را رعايت كند و جلوتر از قبر پيغمبر(صلى الله عليه وآله) و امام(عليه السلام) نماز نخواند و چنانچه نماز خواندن بى احترامى باشد باشد، حرام است و نماز هم باطل است.
مسأله  : مستحب است انسان نمازهاى واجب را در مسجدبخواند،ودراسلام براين مسأله سفارش بسيار شده است.

مسأله  : از مسائلى كه خواهد آمد، به اهميّت حضور در مسجد و نماز خواندن در آن پى مى بريم:
* زياد رفتن به مسجد مستحب است.
* رفتن به مسجدى كه نمازگزار ندارد، مستحب است.* همسايه مسجد اگر عذرى نداشته باشد، مكروه است در غير مسجد نماز بخواند.
* مستحب است انسان با كسى كه در مسجد حاضر نمى شود، غذا نخورد، در كارها با او مشورت نكند، همسايه او نشود، از او زن نگيرد و به او زن ندهد.
مسأله  : اين كارها در رابطه با مسجد، حرام است:
* زينت كردن مسجد با طلا.
* فروختن مسجد، هر چند خراب شده باشد.
* نقاشى كردن تصوير انسان و حيوان.
* نجس كردن مسجد، و چنانچه نجس شود بايد فوراً تطهير كنند.
مسأله  : اين كارها در رابطه با مسجد، مستحب است:
* زودتر از همه به مسجد رفتن و ديرتر از همه از مسجد بيرون آمدن.
* چراغ مسجد را روشن كردن.
* تميز كردن مسجد.
* هنگامواردشدن،ابتداپاى راست راداخل مسجدگذاشتن.
* هنگام بيرون آمدن از مسجد، اوّل پاى چپ را بيرون گذاشتن.
* خواندن دو ركعت نماز مستحبىِ تَحيّت واحترام مسجد.
* خوشبو كردن خود و پوشيدن بهترين لباسهاى خود براى رفتن به مسجد.
مسأله  : اين كارها در رابطه با مسجد، مكروه است:

* عبور از مسجد به عنوان محل عبور، بدون آنكه در آنجا نماز بخواند.
* انداختن آب دهان و بينى در مسجد.
* خوابيدن در مسجد، مگر در حال ناچارى.
* فرياد زدن در مسجد وصدا را بلند كردن، مگر براى اذان.
* خريد و فروش در مسجد.
* سخن گفتن از امور دنيا در آن.
* رفتن به مسجد براى كسى كه سير يا پياز خورده و بوى دهانش مردم را آزار مى دهد.

اكنون، پس از فراگرفتن مسائل وضو، غسل، تيمم، وقت نماز، پوشش و مكان نمازگزار آماده شروع نماز مى شويم.

اذان و اقامه

مسأله  : مستحب است نمازگزار قبل از نمازهاى يوميه، ابتدا اذان و بعد از آن اِقامه بگويد، و سپس نماز را شروع كند.

اذان

اَللهُ اَكْبَر … 4 مرتبه.
اَشْهَـدُ اَنْ لااِلـهَ اِلاّ الله… 2 مرتبه.
اَشْهَـدُ اَنَّ مُحمَّـداً رَسـوُلُ الله    … 2 مرتبه.

اَشْهَـدُ اَنَّ عَليّاً وَلىُّ الله … 2 مرتبه.
حَـيَّ عَلَـى الصَّلاةِ…2 مرتبه.
حَـيَّ عَلَـى الفَـلاحِ… 2 مرتبه.
حَـيَّ عَلَـى خَيْـرِالْعَمَـلِ … 2 مرتبه.
اللهُ اَكْبَـرُ … 2 مرتبه.
لا اِلـه اِلاّ الله … 2 مرتبه.

اقـامـه

اَللهُ اَكْبَر … 2 مرتبه.
اَشْهَـدُ اَنْ لااِلـهَ اِلاّ الله… 2 مرتبه.
اَشْهَـدُ اَنَّ مُحمَّـداً رَسـوُلُ الله … 2 مرتبه.
اَشْهَـدُ اَنَّ عَليّاً وَلىُّ الله … 2 مرتبه.
حَـيَّ عَلىَ الصَّلاةِ… 2 مرتبه.
حَيَّ عَلَى الفَـلاحِ … 2 مرتبه.
حَيَّ عَلَى خَيْـرِالْعَمَـلِ … 2 مرتبه.
قَدْ قا مَتِ الصَّـلاةُ … 2 مرتبه.
الله اَكْبَرُ  … 2 مرتبه.
لا اِله اِلاّ الله … 1 مرتبه.
مسأله  : جمله «اَشْهَـدُ اَنَّ عَليًّـا وَلـىُّ الله» جزء اذان و اقامه نيست، ولى خوب است بعد از «اَشْهَـدُ اَنَّ مُحمَّـداً رَسـوُلُ الله» به قصد قربت گفته شود.

احكام اذان و اقامه

مسأله  : اذان و اقامه بايد بعد از داخل شدن وقتِ نماز گفته شود و اگر قبل از وقت گفته شود، باطل است.
مسأله  : اقامه بايد بعد از اذان گفته شود و اگر قبل از اذان گفته شود، صحيح نيست.
مسأله  : بين جمله هاى اذان و اقامه بايد زياد فاصله نشود و اگر بين آنها بيشتر از معمول فاصله بيندازد، بايد دوباره آن را از سر بگيرد.
مسأله  : اگر براى نماز جماعتى اذان و اقامه گفته باشند، كسى كه با آن جماعت نماز مى خواند، نبايد براى نماز خود اذان و اقامه بگويد.
مسأله  : اگر انسان براى خواندن نماز جماعت به
مسجد برود و ببيند نماز جماعت تمام شده و براى نماز جماعت اذان و اقامه گفته شده باشد، تا وقتى كه صف ها بهم نخورده و جمعيت متفرّق نشده، نبايد براى نماز خود اذان و اقامه بگويد.
مسأله  : نماز مستحبى اذان و اقامه ندارد.
مسأله  : مستحب است در روز اوّلى كه بچه به
دنيا مى آيد، در گوش راست او اذان ودر گوش چپش اقامه بگويند.
مسأله  : مستحب است كسى كه براى گفتن اذان معين مى كنند، عادل و وقت شناس و صدايش بلند باشد.

مسأله  : نماز با گفتن «اَللهُ اَكْبَرُ» شروع مى شود و با «سلام» به پايان مى رسد.
مسأله  : آنچه در نماز انجام مى شود يا واجب است و يا مستحب.
مسأله  : واجبات نماز يازده چيز است كه برخى ركن و برخى غير ركن است.
واجبات نماز عبارتند از:
* نيّت، * قيام، * تكبيرة الاحرام، * ركوع، * سجود، * قرائت، *ذكر، * تشهد، * سلام، * ترتيب، * موالات
ركن هاى نماز عبارتند از:
1 ـ نيّت، 2 ـ تكبيرة الاحرام، 3 ـ قيام (ايستادن) هنگام تكبيرة الاحرام و قيام متّصل به ركوع; يعنى ايستادن پيش از ركوع، 4 ـ ركوع، 5 ـ سجود

فرق بين رُكن و غير رُكن

مسأله  : اركان نماز، اجزاء اساسى آن به شمار مى آيد
و چنانچه يكى از آنها بجا آورده نشود و يا اضافه شود، هر چند اشتباهاً هم باشد، نماز باطل است. واجبات ديگر، گرچه انجام آنها لازم است، ولى چنانچه اشتباهاً كم يا زياد شودنماز باطل نيست. ولى اگر عمداً ترك شود يا زياد شود، نماز
باطل است.

احكام واجبات نماز

* نيّت
مسأله  : نمازگزار از آغاز تا پايان نماز بايد بداند چه نمازى مى خواند و بايد آن را براى انجام فرمان خداوند عالم بجا آورد.
مسأله  : به زبان آوردن نيت لازم نيست، ولى چنانچه به زبان هم بگويد، اشكال ندارد.
مسأله  : نمازبايد ازهرگونه ريا وخودنمايى به دور باشد; يعنى نماز را تنهابراى انجام دستور خداوند بجا آورد و چنانچه تمام نماز يا قسمتى از آن براى غير خدا باشد، باطل است.
* تكبيرة الاحرام
مسأله  : همانگونه كه گذشت، نماز با گفتن «اَللهُ اَكْبَر» آغاز مى شود و به آن «تَكْبيرَةُ الاِحرام» مى گويند. [چون با همين تكبير است كه بسيارى از كارها كه قبل از نماز جايز بوده، بر نمازگزار حرام مى شود، مانند خوردن و آشاميدن، خنديدن و گريستن].
مسأله : مستحب است نمازگزارموقع گفتن تكبيرة الاحرام و تكبيرهاى بين نماز، دستها را تا مقابل گوشها بالا ببرد.
* قيام
مسأله  : قيام يعنى ايستادن. نمازگزار بايد تكبيرة الاحرام و قرائت را در حال قيام و آرامش بخواند.
مسأله  : اگر ركوع را فراموش كند و بعد از حمد و سوره به نيت سجده خم شود و يادش بيايد كه ركوع نكرده، بايد بايستد و به ركوع رود. و اگر بدون اين كه بايستد به حال خميدگى به ركوع برود، چون قيام متصل به ركوع را به جا نياورده، نماز او باطل است.
مسأله  : نمازگزار بايد موقع ايستادن هر دو پا را بر زمين بگذارد، ولى لازم نيست سنگينى بدن روى هر دو پا باشد و اگر روى يك پا هم باشد اشكال ندارد.
مسأله  : كسى كه به هيچ وجه حتى با تكيه كردن بر
عصا يا ديوار نتواند ايستاده نماز بخواند، بايد نشسته و
رو به قبله نماز بخواند و اگر نشسته هم نتواند، بايد خوابيده
بخواند.
مسأله  : واجب است بعد از ركوع بطور كامل بايستد و سپس به سجده برود و چنانچه اين قيام عمداً ترك شود، نماز باطل است.
* قرائت
مسأله  : در ركعت اوّل و دوّم نمازهاى روزانه، انسان بايد اوّل حمد و بعد از آن يك سوره كامل قرآن (مثلا سوره توحيد) را بخواند.

سوره حمد:

تسبيحات اربعه:

«سُبْـحانَ اللهِ وَ الْحَــمْدُللهِ وَ لا اِلـهَ اِلاّ اللهُ وَاللهُ اَكْـبَرُ».

احكام قرائت

مسأله  : در ركعت سوم و چهارم نماز، بايد حمد يا تسبيحات آهسته خوانده شود.
مسأله  : در نماز ظهر و عصر قرائت ركعت اوّل و دوّم نيز بايد آهسته خوانده شود.
مسأله  : پسرها و مردان در نماز صبح، مغرب و عشا بايد حمد و سوره را در ركعت اوّل و دوّم بلند بخوانند، ولى دخترهاو بانوان اگر نامحرم صدايشان را نمى شنود، مى توانند بلند بخوانند، وگرنه بنابر احتياط واجب بايد آهسته بخوانند.
مسأله  : اگر در جائى كه بايد نماز را بلند بخواند، عمداً آهسته بخواند يا در جائى كه بايد آهسته بخواند، عمداً بلند بخواند، نمازش باطل است، ولى اگر از روى فراموشى يا ندانستن مسأله باشد، صحيح است.
مسأله  : اگر در بين خواندن حمد و سوره بفهمد اشتباه كرده است; مثلاً مى بايست بلند بخواند ولى آهسته خوانده، لازم نيست مقدارى را كه خوانده، دوباره بخواند.
مسأله  : انسان بايد نماز را ياد بگيرد كه غلط نخواند و كسى كه اصلاً نمى تواند صحيح آن را ياد بگيرد، بايد هر طور كه مى تواند بخواند و احتياط مستحب است كه نماز را به جماعت بجا آورد.
* ركوع
مسأله  : در هر ركعت بعد از قرائت حمد و سوره، نمازگزار بايد به اندازه اى خم شود كه بتواند دست را به زانو بگذارد، اين عمل را «ركوع» مى گويند و واجب است در حال ركوع ذكر بگويد.
مسأله  : در ركوع، هر ذكرى گفته شود كافى است، به شرط آن كه از سه مرتبه «سُبْحانَ اللهِ» يا يك مرتبه «سُبْحانَ رَبِّىَ العَظيمِ وَبِحَمْدِهِ» كمتر نباشد.
مسأله  : در حال ذكر ركوع بايد بدن آرام باشد.

مسأله  : اگر پيش از آنكه به مقدار ركوع خم شود و بدن آرام گيرد، عمداً ذكر ركوع را بگويد، نمازش باطل است.مسأله  : اگر پيش از تمام شدن ذكر واجب عمداً سر از ركوع بردارد، نمازش باطل است.

* سجود مسأله  :

نمازگزار بايد در هر ركعت از نمازهاى واجب و مستحب، بعد از ركوع دو سجده بجا آورد.

مسأله  : سجده آن است كه پيشانى و كف دو دست و سر زانوها و سر دو انگشت بزرگ پاها (شَست) را بر زمين بگذارد و در حال سجده واجب است ذكر بگويد.

مسأله  : در سجده هر ذكرى بگويد كافى است، به شرط آنكه مقدار ذكر از سه مرتبه «سُبْحانَ اللهِ» يا يك مرتبه «سُبْحانَ رَبِّيَ الاَعْلى وَ بِحَمْدِهِ» كمتر نباشد.

مسأله  : در حال ذكر سجده بايد بدن آرام باشد.

مسأله  : اگر كسى پيش از آنكه پيشانى اش به زمين برسد و آرام گيرد، عمداً ذكر سجده را بگويد، نمازش باطل است و چنانچه از روى فراموشى باشد، بايد دوباره در حال آرام بودن، ذكر رابگويد.

مسأله  : نمازگزار بايد بعد از تمام شدن ذكر سجده اول بنشيند تا بدن آرام گيرد و دوباره به سجده رود.

وظيفه كسى كه نمى تواند بطور معمول سجده كند

مسأله  : كسى كه نمى تواند پيشانى را به زمين برساند،

بايد به قدرى كه مى تواند خم شود و مهر را برجاى بلندى بگذارد و سجده كند، ولى بايد كف دستها و زانوها و انگشتان پا را بطور معمول بر زمين يا روى ميز بگذارد.
مسأله  : اگر نمى تواند خم شود، بايد براى سجده بنشيند و با سر اشاره كند، ولى احتياط واجب آن است كه به قدرى مهر را بلند كند كه پيشانى را بر آن بگذارد.

سجده واجب قرآن

مسأله  : در چهار سوره قرآن، آيه سجده است كه اگر انسان آن آيه را بخواند يا وقتى كه ديگرى آن را مى خواند به آن گوش دهد، بعد از تمام شدن آن آيه بايد فوراً سجده كند.
مسأله  : سوره هايى كه آيه سجده دارد:
* سوره «سجده» 32، آيه 15.
* سوره «فُصِّلت» 41، آيه 37.
* سوره «نَـجم» 53، آيه 62.
* سوره «عَلَق» 96، آيه 19.
مسأله  : اگر سجده را فراموش كند، هر وقت يادش آمد، بايد سجده كند.
مسأله  : اگر آيه سجده را از راديو و ضبط صوت و مانند آن بشنود، بنابر احتياط واجب بايد سجده كند.
مسأله  : اگر آيه سجده را از مثلِ بلندگو كه صداى انسان را مى رساند بشنود، واجب است سجده كند.
مسأله  : گفتن ذكر در اين سجده واجب نيست، امّا مستحب مى باشد.

* تشهّـد
مسأله  : در ركعت دوم و در ركعت آخر نمازهاى واجب، نمازگزار بايد بعد از سجده دوم بنشيند و در حال آرام بودن بدن، تشهد بخواند; يعنى بگويد:
«اَشْهَـدُ اَنْ لا اِلـهَ اِلاّ اللهُ وَحْـدَهُ لا شَـريـكَ لَـهُ، وَ اَشْهَـدُ اَنَّ مُحمَّـداً عَبْدُهُ و رَسوُلُهُ، اَلّلهُمَّ صَلِّ عَلى مُحمَّد وَ الِ مُحمَّـد».
* سـلام نماز
مسأله  : در ركعت آخر نماز، پس از تشهد در حالى كه نشسته و بدن آرام است، بايد سلام دهد و نماز را به پايان ببرد; مستحب است اوّل بگويد:
«اَلسَّلامُ عَلَيْكَ اَيُّهَا النَبيُّ وَ رَحْمَةُ اللهِ وَ بَرَكاتُهُ».
و واجب است كه بگويد:
«اَلسَّـلامُ عَلَيْكُـمْ وَ رَحْمَـةُ اللهِ وَ بَـركـاتُـهُ».
و يا بگويد:
«اَلسَّلامُ عَلَيْنا وَ على عِبادِاللهِ الصّالِحينَ».
«اَلسَّـلامُ عَلَيكُم وَ رَحْمَـةُ اللهِ وَ بَرَكـاتُـهُ».
* ترتيب
مسأله  : نماز بايد بدين ترتيب انجام شود: نيّت تكبيرة الاحرام، قرائت، ركوع، سجود و در ركعت دوم پس از

سجود، تشهد بخواند و در ركعت آخر پس از تشهد، سلام دهد.
* مُوالات
مسأله  : موالات، يعنى پشت سرهم بودن اجزاى نماز و فاصله نينداختن بين آنها.
مسأله  : اگر كسى به قدرى بين اجزاى نماز فاصله بيندازد كه نگويند نماز مى خواند، نمازش باطل است.
مسأله  : طول دادن ركوع و سجود و خواندن سوره هاى بزرگ، موالات را بهم نمى زند.

قنــوت

مسأله  : مستحب است در ركعت دوم نماز، بعد از حمد و سوره و پيش از ركوع، قنوت بخواند; يعنى دستها را بلند كند و مقابل صورت بگيرد و دعا يا ذكرى بخواند.
مسأله  : در قنوت هر ذكرى بگويد اگر چه يك «سُبْحانَ اللهِ» باشد، كافى است و مى تواند اين دعا را بخواند:
«رَبَّنا اتِنا فِي الدُّنْيا حَسَنَةً وَفِي الاخِرَةِ حَسَنَةً وَقِنا عَذابَ النَّارِ».

تعقيب نماز

تعقيب، يعنى مشغول شدن به ذكر و دعا و قرآن بعد از سلامِ نماز.
مسأله  : بهتر است انسان در حال تعقيب رو به قبله باشد.

مسأله  : لازم نيست تعقيب به عربى باشد، ولى بهتر است چيزهايى را كه در كتابهاى دعا دستور داده اند، بخواند.
مسأله  : از چيزهايى كه براى تعقيب نماز زياد سفارش شده، تسبيح حضرت زهرا(س) است; يعنى گفتن: 34 مرتبه «اَللهُ اكبر» و 33 مرتبه «اَلحَمْدُ لله» و 33 مرتبه «سُبْحانَ الله».